Όσο προσεκτικά σχεδιασμένες και όσο εκτενείς και αν είναι οι κλινικές δοκιμές για φάρμακα και εμβόλια, τίποτε δεν μπορεί να συγκριθεί με την πραγματική ζωή. Ετσι, δεν είναι τυχαίο ότι οποιοδήποτε νέο σκεύασμα κυκλοφορεί συνεχίζει να μελετάται και μετά την έγκρισή του. Το ίδιο συμβαίνει και με τα εμβόλια ενάντια στον SARS-CoV-2, μόνο που στην προκειμένη περίπτωση οι πιθανές ανεπιθύμητες δράσεις δεν είναι ο μόνος λόγος επαγρύπνησης: τα μάτια των επιστημόνων είναι στραμμένα σε χώρες-κλειδιά προκειμένου να διαπιστωθεί η ικανότητα του εμβολιασμού να ανακόψει την πορεία τη πανδημίας.
Η χώρα με τη μεγαλύτερη εμβολιαστική κάλυψη είναι το Ισραήλ, το οποίο άρχισε τους εμβολιασμούς στα μέσα του περασμένου Δεκεμβρίου. Αν υπάρχει ένα ασφαλές συμπέρασμα από την εμπειρία του Ισραήλ, είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα των ατόμων που εισάγονται στο νοσοκομείο είναι ανεμβολίαστα, ενώ ο αριθμός των νέων κρουσμάτων έχει μειωθεί δραματικά. Ωστόσο, στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια χώρα με επίσης μεγάλη εμβολιαστική κάλυψη, υπάρχουν ακόμη νησίδες αυξημένης μεταδοτικότητας και οι υγειονομικές αρχές φοβούνται αναζωπύρωση της πανδημίας.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας, η Ινδία φάνηκε να ανθίσταται. Υπήρξε μάλιστα η υπόθεση ότι οι πληθυσμοί ορισμένων ασιατικών χωρών εμφάνιζαν μια σχετική ανοσία στον SARS-CoV-2 λόγω πρότερων μολύνσεων από άλλους, παρεμφερείς ιούς. Αν η υπόθεση αυτή ευσταθεί, ο μόνος τρόπος να ερμηνευτεί η δριμύτητα του τελευταίου κύματος στη χώρα του Γάγγη είναι να δεχθούμε ότι η εξελικτική πίεση που ασκήθηκε στον ιό λόγω της πιθανής πρότερης ανοσίας οδήγησε στην επιλογή στελεχών ικανών να την ξεπεράσουν. Βεβαίως, για να δημιουργηθούν νέα στελέχη με ευνοϊκά για τον ιό χαρακτηριστικά, βασική προϋπόθεση είναι αυτός να μπορεί να πολλαπλασιάζεται όσο το δυνατόν περισσότερο.
Τα συμπεράσματα τα οποία εξάγονται αβίαστα από τα παραπάνω είναι ότι ο εμβολιασμός μπορεί όντως να ανακόψει την πορεία της πανδημίας (Ισραήλ), υπό την προϋπόθεση ότι για ένα μακρό διάστημα συνδυάζεται με τήρηση υγειονομικών μέτρων (Ηνωμένο Βασίλειο). Και καθώς η ινδική μετάλλαξη εξαπλώνεται, ενώ αναφύονται και νέες αφρικανικές μεταλλάξεις, οι ειδήμονες επισημαίνουν ότι η εύθραυστη ισορροπία της πανδημίας μπορεί για άλλη μια φορά να γείρει υπέρ του ιού και πως ο μόνος τρόπος να αποτραπεί αυτό το κάκιστο σενάριο είναι να δοθεί χείρα βοηθείας στις λιγότερο προνομιούχες χώρες.