Η διαδεδομένη αντίληψη ότι οι προϊστορικοί πρόγονοί μας ήταν αποκλειστικά κρεατοφάγοι, μια θεωρία στην οποία βασίστηκε η μόδα της «παλαιολιθικής δίαιτας», διαψεύδεται οριστικά από μελέτη που αποκαλύπτει ότι οι υδατάνθρακες προστέθηκαν στο διαιτολόγιο πριν καν εμφανιστεί ο σύγχρονος άνθρωπος.
Περισσότεροι από 50 επιστήμονες από διάφορες χώρες συνεργάστηκαν στη νέα μελέτη, η οποία δείχνει ότι οι προϊστορικοί Homo sapiens και οι ξάδελφοί τους οι Νεάντερταλ κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες άμυλου, διαψεύδοντας έτσι τη θεωρία ότι οι υδατάνθρακες εμφανίστηκαν στο ανθρώπινο διαιτολόγιο μετά την ανάπτυξη της γεωργίας πριν από περίπου 10.000 χρόνια.
Η μελέτη «προσφέρει ενδείξεις μιας νέας πηγής τροφής την οποία μπόρεσαν να αξιοποιήσουν οι αρχαϊκοί άνθρωποι στη μορφή ριζών, αμυλούχων λαχανικών και καρπών» αναφέρει σε δελτίο Τύπου η Κριστίνα Ουάρινερ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και τελευταία συγγραφέας της δημοσίευσης στην επιθεώρηση PNAS.
Τα ευρήματα της μελέτης «είναι ριζοσπαστικά» σχολιάζει στο δικτυακό τόπο του Science η Ρέιστελ Κάρμοντι, εξελικτικός βιολόγος του Χάρβαρντ που δεν συμμετείχε στην έρευνα.
Ο λόγος που το ανθρώπινο γένος υιοθέτησε τα φυτικά τρόφιμα, λένε οι ερευνητές, είναι ότι το άμυλο προσέφερε άφθονη γλυκόζη για την ανάπτυξη των γιγάντιων εγκεφάλων μας.
Απολιθωμένη πέτρα
Η ερευνητική ομάδα εξέτασε την απολιθωμένη πέτρα σε δόντια από Νεάντερταλ, προϊστορικούς Homo sapiens, γορίλες και αλουάτα, ένα είδος πιθήκου του νέου κόσμου με το οποίο έχουμε μικρή εξελικτική συγγένεια. Η απολιθωμένη πέτρα περιείχε θραύσματα μικροβιακού γενετικού υλικού, τα οποία επέτρεψαν στους ερευνητές να προσδιορίσουν ποια είδη βακτηρίων ζούσαν στο στόμα κάθε είδους.
Το αρχαιότερο από τα «στοματικά μικροβιώματα» που εξετάστηκαν, που είναι και το παλαιότερο που έχει παρουσιαστεί μέχρι σήμερα, αφορούσε έναν Νεάντερταλ που έζησε πριν από περίπου 100.000 χρόνια.
Οι ερευνητές πραγματοποίησαν γενετικές αναλύσεις στην απολιθωμένη οδοντική πλάκα (Felix Wey/Werner Siemens Foundation, Richard Wrangham)
Η γενετική ανάλυση αποκάλυψε ότι τόσοι οι προϊστορικοί Homo sapiens όσο και οι Νεάντερταλ είχαν σχεδόν ίδιο μικροβίωμα και έφεραν στο στόμα τους στρεπτόκοκκους που ειδικεύονται στη διάσπαση του άμυλου. Τα βακτήρια αυτά δεν μπορούν να διασπάσουν το άμυλο από μόνα τους, αξιοποιούν όμως το ένζυμο της αμυλάσης που υπάρχει στο ανθρώπινο σάλιο.
Το αναπόφευκτο συμπέρασμα είναι ότι οι πρόγονοί μας δεν ήταν αποκλειστικά κρεατοφάγοι. Επιπλέον, η παρουσία των ίδιων βακτηρίων στο στοματικό μικροβίωμα τόσο των Homo sapiens όσο και των Homo neanderthalensis υποδεικνύει ότι τα δύο συγγενικά είδη κληρονόμησαν το μικροβίωμά τους από τον τελευταίο κοινό τους πρόγονο, ο οποίος έζησε τουλάχιστον 600.000 χρόνια πριν.
Ακόμα, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι συγκεκριμένοι στρεπτόκοκκοι διασπούν πιο εύκολα το μαγειρεμένο άμυλο, ένδειξη ότι η μαγειρική είχε ήδη εμφανιστεί μέχρι εκείνη την εποχή. Προηγούμενες μελέτες, εξάλλου, έχουν δείξει ότι οι πρόγονοί μας άρχισαν να χρησιμοποιούν τη φωτιά πριν από τουλάχιστον 800.000 χρόνια, από την εποχή του Homo erectus.
Παρόλο που προηγούμενες έρευνες προσέφεραν ενδείξεις για κατανάλωση φυτικών τροφίμων από τους Νεάντερταλ, η νέα μελέτη δείχνει ότι η κατανάλωση αμύλου ήταν αρκετά υψηλή για να αλλάξει τη σύσταση του στοματικού μικροβιώματος.
Σήμερα, επισημαίνει η ερευνητική ομάδα, οι υδατάνθρακες αντιστοιχούν στο 60% των θερμίδων που προσλαμβάνει ο μέσος άνθρωπος.
Τροφή για σκέψη
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, επισημαίνουν οι ερευνητές, καλύπτει τις ενεργειακές απαιτήσεις του σχεδόν αποκλειστικά με γλυκόζη, ένα σάκχαρο που προκύπτει από τη διάσπαση σύνθετων υδατανθράκων όπως το άμυλο.
«Ο εγκέφαλος χρειάζεται γλυκόζη και το κρέας από μόνο του δεν είναι επαρκής πηγή» λέει η δρ Ουάρινερ.
Αυτό σημαίνει ότι οι υδατάνθρακες ίσως ήταν ο παράγοντας που επέτρεψε τον διπλασιασμό του όγκου του εγκεφάλου των προγόνων μας από τα 2 εκατομμύρια μέχρι τα 700.000 χρόνια πριν.
Όπως το θέτει η δρ Ουάρινερ, «πιστεύουμε ότι βλέπουμε πειστήρια για μια πραγματικά αρχαία συμπεριφορά που ενδέχεται να ήταν μέρος της εγκεφαλίωσης –της μεγέθυνσης του ανθρώπινου εγκεφάλου».