Σε πολλές από τις μελέτες χρησιμοποιήθηκαν σχετικά νέες τεχνικές ανάλυσης DNA. Σε μια σύγκριση των πωλήσεων ψαριών που φέρουν την ετικέτα «λυθρίνι» σε ψαράδικα, σούπερ μάρκετ και εστιατόρια στον Καναδά, τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σιγκαπούρη, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, οι ερευνητές διαπίστωσαν εσφαλμένη σήμανση στο 40% των ψαριών. Το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς είχαν τα υψηλότερα ποσοστά εσφαλμένης σήμανσης ( 55%), ενώ οι ΗΠΑ ήταν στο 38%.
Στη , το 48% των δειγμάτων που έφεραν τη σήμανση «βασιλικά χτένια», ήταν στην πραγματικότητα ιαπωνικά. Από τα 130 φιλέτα καρχαρία που αγοράστηκαν σε ιταλικές ψαραγορές, το 45% είχε αντικατασταθεί από ένα φθηνότερο και όχι τόσο δημοφιλές είδος καρχαρία.
Άλλα υποκατάστατα ήταν απειλούμενα ή ευάλωτα είδη. Σε μια , σχεδόν το 70% των δειγμάτων από ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο που πωλήθηκαν ως λυθρίνια ήταν στην πραγματικότητα άλλο ψάρι, Κάποια μάλιστα, ήταν είδη που ζουν στον ύφαλο και που πιθανώς απειλούνται από την υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων και την υπεραλίευση.
Άλλα υποκατάστατα πάλι είναι προβληματικά. Για παράδειγμα, μεικτά προϊόντα θαλασσινών όπως μπάλες γαρίδας που αγοράστηκαν στις αγορές της Σιγκαπούρης κατέγραψαν ποσοστό εσφαλμένης σήμανσης 38,5%. Επιπλέον, συχνά περιείχαν DNA χοίρου, σύμφωνα με τους ερευνητές.
Η απάτη με τα ψάρια είναι ένα γνωστό πρόβλημα παγκοσμίως. Σύμφωνα με τις έρευνες, επειδή τα θαλασσινά συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο εμπορεύσιμων ειδών διατροφής διεθνώς, παρατηρούνται περιπτώσεις εσφαλμένης σήμανσης σε όλα τα επίπεδα της αλυσίδας εφοδιασμού, από τους χονδρέμπορους, και τους εισαγωγείς μέχρι τους λιανοπωλητές.
Μεγάλο μέρος των παγκόσμιων αλιευμάτων μεταφέρεται από αλιευτικά σε τεράστια σκάφη για επεξεργασία, όπου η εσφαλμένη σήμανση είναι σχετικά εύκολη και επικερδής.
«Η απάτη μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε στάδιο της αλυσίδας, από την ψαρόβαρκα μέχρι την ψαραγορά και το εστιατόριο ως άγρια», λέει η Μπεθ Λόουελ, προϊσταμένη της έρευνας της Oceana ενός διεθνούς Οργανισμού για την Προστασία των Ωκεανών.
Ωστόσο, οι εν λόγω μελέτες εστιάζουν μερικές φορές σε είδη που είναι προβληματικά και ως εκ τούτου θα ήταν λάθος να συμπεράνουμε ότι το 36% όλων των παγκόσμιων θαλασσινών φέρει λάθος σήμανση. Ούτε τα ψάρια φέρουν σκόπιμα λανθασμένη σήμανση – αν και η μεγάλη πλειοψηφία των υποκατάστατων αφορούσε φθηνότερα ψάρια που αντικαθιστούσαν τα πιο ακριβά, υποδηλώνοντας απάτη και όχι απροσεξία.
Το πρόβλημα φαίνεται να είναι έντονο στα εστιατόρια. Εκατό επιστήμονες συνεργάστηκαν σε μια η οποία αντιπροσωπεύει την πρώτη σε μεγάλη κλίμακα για την εσφαλμένη σήμανση σε ευρωπαϊκά εστιατόρια. Οι ερευνητές συνέλεξαν κρυφά, δείγματα θαλασσινών από 180 εστιατόρια σε 23 χώρες και στη συνέχεια, έστειλαν 283 δείγματα μαζί με τον κατάλογο, την ημερομηνία, την τιμή, το όνομα και τη διεύθυνση του κάθε εστιατορίου, σε ένα εργαστήριο. Το DNA κάθε δείγματος αναλύθηκε για την αναγνώριση του είδους και στη συνέχεια συγκρίθηκε με τα ονόματα στο μενού. Ένα στα τρία εστιατόρια είχε πουλήσει θαλασσινά με λανθασμένη σήμανση.
Τα υψηλότερα ποσοστά εσφαλμένης επισήμανσης στα δείγματα των εστιατορίων – που κυμαίνονται από 40% έως 50% βρέθηκαν στην Ισπανία, την Ισλανδία, τη Φινλανδία και τη Γερμανία. Ψάρια όπως η σφυρίδα και η ψευδολίτσα συγκαταλέγονται μεταξύ των ειδών που έχουν συχνά εσφαλμένη σήμανση, ενώ τις μισές φορές η πέρκα, η γλώσσα, ο ερυθρός και ο κίτρινος τόνος, είχαν αντικατασταθεί από φθηνότερα ψάρια.
Μερικές φορές τα ψάρια είχαν αντικατασταθεί από παρόμοια είδη. Ωστόσο τα υποκατάστατα ήταν συχνά ένα εντελώς διαφορετικό είδος. Ένα πολύ συνηθισμένο υποκατάστατο είναι το λιγότερο γνωστό και φθηνότερο γατόψαρο. Αυτό το ψάρι καλλιεργείται ευρέως στο Βιετνάμ και την Καμπότζη και έχει παρόμοια γεύση και υφή με άλλα λευκά ψάρια, όπως ο γάδος, η γλώσσα και ο μπακαλιάρος.
Στην Κίνα, επιστήμονες ανέλυσαν 153 προϊόντα φιλέτου ψητού ψαριού από 30 εμπορικές μάρκες που αγοράστηκαν σε τοπικές αγορές και βρήκαν «ένα ανησυχητικό ποσοστό παραπλανητικής σήμανσης, τουλάχιστον 58%», ενώ κάποια υποκατάστατα προέρχονταν από το θανατηφόρο είδος του λαγοκέφαλου (pufferfish).
Τα υποκατάστατα των ψαριών μπορεί να αποτελέσουν κίνδυνο για την υγεία. Ένα συχνό υποκατάστατο για ορισμένες ποικιλίες τόνου είναι το escolar, ένα λιπαρό ψάρι που είναι δύσκολο στη χώνευση. Άλλα υποκατάστατα έχουν παράσιτα που μπορεί να απειλήσουν την υγεία, ενώ άλλα είναι λιγότερο θρεπτικά.
Το 2016, η Oceana είχε πραγματοποιήσει μια 200 μελετών από 55 χώρες, σύμφωνα με την οποία, ένα στα πέντε ψάρια που αγοράζουν οι καταναλωτές παγκοσμίως από ιχθυοπώλες, σούπερ μάρκετ και εστιατόρια, φέρουν εσφαλμένη σήμανση.
Δυστυχώς, η κατάσταση δεν φαίνεται να βελτιώνεται. Το 2019, η Oceana διαπίστωσε ότι το 47% των δειγμάτων που προήλθαν από λιανοπωλητές τροφίμων και εστιατόρια σε έξι πόλεις του Καναδά, επίσης έφεραν λανθασμένη σήμανση.
Υπάρχει σημαντικό οικονομικό κίνητρο πίσω από την πώληση φθηνών ψαριών και ακόμη περισσότερα χρήματα για να γίνει «ξέπλυμα» παράνομα αλιευμένων ψαριών, λέει ο Rashid Sumaila, οικονομολόγος αλιείας στο Ινστιτούτο Ωκεανών και Αλιείας του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας.
Ο Sumaila υπολόγισε κάθε χρόνο αλιεύονται παράνομα, από 8 έως 14 εκατομμύρια τόνοι ψαριών. Αυτό ισοδυναμεί με περίπου 15 έως 20 εκατομμύρια αγελάδες κάθε χρόνο, από άποψη βάρους, είπε.
Το «ξέπλυμα ψαριών» συνδέεται συχνά με παράνομα, λαθραία και μη ρυθμιζόμενα αλιεύματα τα οποία προέρχονται από μεγάλα πλοία με ξένη σημαία, τα οποία δρουν στα ανοικτά των ακτών της Αφρικής, της Ασίας και της Νότιας Αμερικής. Συχνά, τα αλιεύματα αυτά υποβάλλονται σε επεξεργασία σε μεγάλα σκάφη μεταφόρτωσης, όπου η εσφαλμένη σήμανση και η ανάμιξη νόμιμων και παράνομων ψαριών γίνεται σχετικά μυστικά. Ο κίνδυνος σύλληψης είναι χαμηλός, επειδή δεν υπάρχει αρκετή παρακολούθηση ή διαφάνεια κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού. «Οι άνθρωποι μπορούν να βγάλουν πολλά χρήματα κάνοντας αυτό», είπε ο Sumaila.
Άλλοι πάλι χάνουν καθώς η νομιμοποίηση εσόδων από την πώληση φθηνότερων ψαριών μεταφράζεται σε τεράστια οικονομική απώλεια ύψους 26- 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, σύμφωνα με το πόρισμα της μελέτης του Sumaila.
«Είναι πολύ διαβρωτικό», τονίζει ο οικονομολόγος. «Εάν δεν σταματήσει αυτό, η παράνομη αλιεία θα συνεχίζει να αυξάνεται».
ΠΗΓΗ :
www.ertnews.gr